Emlak Bilgisi ( Alfabetik sıraya göre )
Emlak ile ilgili bilinmesi gerekenler
1. ADA: İmar
planında, yollar, yeşil alanlar, denizler,
ormanlar gibi tapuya tescil olmayan sınırların
ayırdığı toprak parçasıdır. Bir ada üzerinde bir
veya birden fazla arsa ve arazi parselleri,
henüz yapılaşmamış yada yapılaşmış vaziyette
bulunabilir.
2. ADA VE PARSELLER:
a. KADASTRO ADASI: Kadastro yapıldığı zaman oluşan veya oluşmuş adadır.
b. İMAR ADASI: İmar planındaki esaslara göre meydana gelen adadır.
c. KADASTRO PARSELİ: Tapulama esnasında oluşmuş veya kadastro yapıldığı zaman kadastro adaları içinde bulunan mülkiyeti tescilli parseldir.
ç. İMAR PARSELİ: İmar adaları içerisindeki kadastro parsellerinin İmar Kanunu, İmar Planı ve yönetmelik esaslarına göre düzenlenmiş şeklidir.
d. PARSEL CEPHESİ: Parselin üzerinde bulunduğu yoldaki cephesidir. Köşe başına rastlayan parsellerde geniş yol üzerindeki kenar parsel, cephesidir. İki yolun genişliklerinin eşit olması halinde dar kenar, parsel cephesidir.
e. PARSEL DERİNLİĞİ: Parsel ön cephe hattına, arka cephe hattı köşe noktalarından indirilen dik hatlarının uzunluklarının ortalamasıdır.
f. ÖN CEPHE HATTI (Yapı Cephesi): Bir parselde inşa edilecek yapının yollar tarafındaki cephesini tanımlamak üzere, planlarda grafik olarak gösterilen, kotlandırmada röperin yerini tayin eden ve diğer cephelerin isimlendirilmesine esas olan, bina derinliğinin dik olarak uygulandığı hattır.
g. ARKA CEPHE HATTI: Ön cephe hattına karşıt olan hattır. Parsel arka cephesinde yol var ise, arka yol cephe hattı olarak tanımlanır.
ğ. YAN CEPHE HATTI: Ön cephe hattına komşu olan cephe hatlarıdır. Yol tarafında olanına yan yol cephe hattı denir.
3. AKİT: Sözleşme, anlaşma gibi kelimelerle eş anlamlıdır. Tarafların birbirlerine karşı yükümlülerinin sözleşme altına alınmasıdır.
4. AKOTMAN: Kaldırım, banket.
5. ANA GAYRİMENKUL: Kanuni yönden bağımsız bölüm olmaya hak kazanmış taşınmazların oluşturduğu ve üzerinde kat mülkiyeti kurulmuş bir gayrimenkulün bütünüdür.
6. APLİKASYON: Yer tespiti anlamına gelir. Bir toprak parçasının yerinin yeniden ve tam olarak kadastro müdürlüğü yetkili elemanları tarafından belirlenmesidir. Arsa Aplikasyon Krokisi: Kadastro Müdürlüğü veya serbest çalışan Harita ve Kadastro Mühendisi tarafından mevcut parselin yerinin arazide köşe kazıklarının koordinatlı ve röperli olarak çakılmak suretiyle belirlenmesi sonucunda düzenlenen belgedir. Yapı Aplikasyon Krokisi: Ruhsat almış mimari projeye göre ilgili Belediyesi veya serbest çalışan Harita Kadastro Mühendisi tarafından düzenlenen, yapının köşe noktalarının araziye oturtulduğunun gösterildiği belgedir.
7. ARAZİ: Resmi olarak imara açılmamış toprak parçasına arazi denir. İmara açılmış olan toprak parçaları ise arazi vasfından çıkarılarak arsa vasfını alır.
8. ARİYET: Bir gayrimenkulü belirli bir süre için ücretsiz kullanma hakkı.
9. ARSA: İmar (yapılaşma) kapsamına girmiş, yani üzerine imar planına uygun bir şekilde yapı inşasına müsaadesi olan toprak parçasıdır.
10. ARSA PAYI: Bir gayrimenkulün kat mülkiyeti kanununa göre üzerinde bulunduğu arsadaki payının oranıdır.
11. AZİL: Bir kişiye verilmiş olan vekâletnamenin iptal edilmesi.
12-AYRIK NİZAM: Hiç bir yanında komşu binalara ve komşu parsellere bitişik olmayan yapı nizamıdır. Bu nizamda, ayrık düzen için geçerli olan parsel genişliğinin sağlanamadığı veya İlgili Belediyesinin mevcut yapılaşma nedeniyle gerekli görmesi durumunda, İmar Plan ve Yönetmeliklerinde belirlenen cephe uzunluğu, derinliği, bahçe mesafeleri ve kat yüksekliği gibi koşullara uyulmak kaydı ile ikili ve üçlü bloklar oluşturulabilir.
13-BİTİŞİK NİZAM: Bir ya da birden fazla komşu parsellerdeki binalara bitişik olan yapı nizamıdır.
14. BAĞIMSIZ BÖLÜM: Kat mülkiyeti kurulmuş bir yapı üzerinde daire, dükkan, ofis gibi cinsleri özel olarak belirtilmiş ve diğer bölümlerle tapu sicilinde bağlılığı bulunmayan mülk.
15-BASİT TAMİR VE TADİL: Yapılarda bağımsız bölüm içerisinde kalan ve binanın taşıyıcı sistemini değiştirmeyen veya etkilemeyen, fen ve sağlık kurallarına uygun olan, diğer bağımsız bölümlere zararı dokunmayan ve kullanım amacını değiştirmeyen, bağımsız bölüm içerisinde yapılan değişiklikler ile iç duvarların kaldırılması, derz, iç ve dış sıva, boya, badana, oluk, dere, doğrama, döşeme ve tavan kaplamaları, elektrik ve sıhhi tesisat tamirleri ile çatı onarımı ve kiremit aktarımı işleridir.
16. BAHÇE, SUNDURMA, PERGOLA, ÇARDAK VE TERASLAR:
a. ÖN BAHÇE: Parselin cephe aldığı yol ile yapı cephe hattı arasında kalan bölümdür. Birden fazla yola cephesi olan parsellerde, yapı ile yol arasında kalan bölümler de ön bahçe tanımına girer.
b. ARKA BAHÇE: Parsel arka hattı ile yapı arka cephe hattı arasında kalan parsel bölümüdür. Ancak; köşe başı parsellerde arka bahçe olmayıp, ön bahçe dışındaki kısımlar yan bahçe kabul edilir.
c. YAN BAHÇE: Ön ve arka cephe bahçeleri dışındaki bahçelerdir.
ç. İÇ BAHÇE: Yapı kitlesi içerisinde tertiplenen ve hiçbir şekilde üstü kapatılamayan bahçelerdir.
d. KAT BAHÇELERİ: Binaların çeşitli katlarında, bağlı bulunduğu kata veya katlara hizmet edecek ve hizmet edeceği bağımsız bölüm veya bölümlerin eklentisi olarak tapuda gösterilecek şekilde, plan ve yönetmelikte belirtilen çekme mesafeleri dışında, bitki yetiştirmek için gerekli toprak dolgu kullanılarak ve iklimlendirilmesi sağlanarak yapılacak bahçe düzenlemeleridir.
e. SUNDURMA: Yağmur ve güneşten korunmak için bir duvar önüne bitişik veya müstakil olarak yapılan ve bitişik olduğu bina ile birlikte kullanılan örtü elemanıdır.
f. PERGOLA: Bahçelerde, ön bahçe mesafesi içerisinde gölge vermek, bitki sardırmak amacıyla hafif malzemeden yanları açık, üstü aralıklı güneş kesicilerle boşluklu olarak düzenlenen mekânlardır.
g. KAMERİYE (ÇARDAK): Yan ve arka bahçelerde küçük köşk biçiminde yapılan, üstü kapalı, yanları açık veya kısmen kafeslerle örülü, yeşilliklerle sarılan süslü yapıdır.
h. TERAS: Zemin katta bahçe kullanımı içinde, diğer katlarda, düz çatı niteliğindeki kullanılabilir düzlemlerde ve eğik çatı uygulaması yapılmayan son kat veya çatı arası piyesi önünde imar yönetmeliği hükümlerine uygun olarak, çıkma altına giren kısımları ile pergola yapımı hariç, üstleri açık olarak tertiplenen ve müşterek veya bağımsız bölüme bağlı kullanılabilen alanlardır.
ı. ZEMİN KAT TERASI: Zemin katta, ana binadan kopuk, temel yapımı gerektirmeyen, çıkma özelliği taşımayan döşeme seviyesinde veya döşeme ile parsel zemini seviyeleri arasında, altı kapalı olarak parsel zeminine taşıtılan ve doğrudan bahçe kullanımı ile irtibatlı terastır.
i. KAT TERASI: Binada, değişik büyüklüklerde kat alanları düzenlenmesi durumunda, üzerinde çekme kat bulunan son kat ve/veya ara kat dahil, diğer kat tavan döşeme seviyelerinde ortaya çıkan, düz çatı niteliğindeki teraslardır.
17. BİNALAR:
a. RESMİ BİNA: Genel, Katma ve Özel Bütçeli İdarelerle, İl Özel İdaresi ve Belediyeye veya bu kurumlarca sermayesinin yarısından fazlası karşılanan kurumlara, kanunla veya kanunun verdiği yetki ile kurulmuş kamu tüzel kişilerine ait bina ve tesislerdir.
b. UMUMİ BİNA: Kamu hizmeti için kullanılan resmi binalarla ibadet yerleri, özel eğitim, özel sağlık tesisleri, sinema, tiyatro, opera, müze, kütüphane, konferans salonu gibi kültürel binalar ile gazino, düğün salonu gibi eğlence yapıları, otel, özel yurt, iş hanı, büro, pasaj, çarşı gibi ticari yapılar, spor tesisleri, genel otopark ve buna benzer umuma ait binalardır.
c. YÜKSEK KATLI BİNA: Yakın ve uzak çevresini, fiziksel çevre, kent dokusu ve her türlü kentsel alt yapı yönünden etkileyen yapılardır. Binanın herhangi bir cephesinden görünen bina yüksekliği 30.50 m’ yi geçen yapılar olarak kabul edilir.
18 BİNA DERİNLİĞİ: Binanın ön cephe hattı ile arka cephe hattı arasındaki ortalama dik mesafedir.
19. BİNA YÜKSEKLİĞİ: Binanın kot aldığı noktadan, saçak seviyesine kadar olan mesafesidir. İmar Planı ve Yönetmelikte öngörülen en fazla yüksekliktir.
20. BİNALARDA KAT YÜKSEKLİĞİ: Binanın herhangi bir katının döşeme üstünden, bir üstteki katının döşeme üstüne kadar olan mesafesidir.
21. BİNALARDA KAT NET İÇ YÜKSEKLİĞİ: Binanın herhangi bir katının, döşeme kaplaması üstünden kendi tavan döşeme altı kaplaması veya varsa asma tavan kaplaması altına kadar olan temiz mesafedir.
22. ÇAPLI KROKİ: Bir toprak parçasının kuşbakışı olarak geometrik şeklini gösteren belgedir.
23. ÇEKME MESAFESİ: Bir arsaya bina yapılırken, yapılacak binanın o parselin sınırlarına en fazla ne kadar yakın olabileceğini gösterir. Örneğin yoldan 5 metre çekme mesafesi arsaya komşu olan yollara en fazla 5 metre yaklaşılabileceğini gösterir.
24. ÇIKMA: Bina cephe hatları dışına yapılabilen konsoldur.
25. ÇIKMA HATTI: Binada en fazla çıkma mesafesinin izdüşümüdür.
26. ÇIKMA ALTI MESAFESİ: Binada, çıkma altı ile bina cephe hatlarının oturduğu kaplamalı veya kaplama yok ise tabii zemin arasındaki yüksekliktir.
27. CİNS TASHİHİ: Tapu kütüğünde taşınmazın niteliğinin değiştirilmesidir. Örnek; arazi vasfına sahip bir toprak parçasının arsa niteliğine dönüştürülmesi.
28-DENETÇİ MİMAR VE MÜHENDİS: İlgili mühendis ve mimar meslek odalarına üyeliği devam eden ve Bakanlıkça denetçi belgesi verilmiş mühendis ve mimarları ifade eder.
29. DEVRE MÜLK: Hissedarları tarafından sadece belirli zaman dilimleri içersinde kullanılabilen taşınmazlara denir. Örneğin her yıl ağustos ayının 1`i ve 15`i arası bir hissedar tarafından kullanılabilir ve o tarih geçtikten sonra kullanma hakkı diğer bir hissedara geçer.
30. EKLENTİ: Bir bağımsız bölüme ait olup, fiziki olarak o bağımsız bölümün sınırları dışında kalan bölümlere denir. Örneğin: Depo, kömürlük, çatı arası, bodrum.
31. EMLAK BEYANI: Gayrimenkul satın alan kişilerin, ilgili belediyeye söz konusu gayrimenkulü satın aldığını bildirmesidir.
32. ESASLI TAMİR VE TADİL: Yapılardaki sistemi değiştiren dış duvarların kaldırılması veya yerlerinin değiştirilmesi ile taşıyıcı unsurları etkileyen brüt inşaat alanını ve ruhsat eki projelerini değiştiren işlemlerdir. Esaslı tadil ruhsata tabidir. Dış pencere tabanlarının indirilmesi, kapıya dönüştürülmesi, dış pencere ve kapı yerlerinin veya ölçülerinin değiştirilmesi gibi bina görünümüne tesir eden işlemler de esaslı tamir ve tadilat kapsamında mütalaa edilir.
33. FENNİ MESUL: Proje müellifleri kendileri olsun veya olmasın yapının yürürlükteki Kanun, İmar Planı, İlgili Yönetmelik hükümleri, T.S.E. Standartları, bilimsel kurallar, teknik şartnameler, fen, sanat ve sağlık kurallarına ve tüm mevzuat hükümlerine uygun olarak düzenlenen ruhsat eki projelerine göre gerçekleştirilmesini, aldıkları eğitime göre denetleyen ve İlgili Belediyeler ile üyesi oldukları odalarına karşı sorumlu olan Mimar ve Mühendislerdir.
34. HACİZ: Bir taşınmazın tapu siciline, itilaftan dolayı konulan şerh`tir. İtilaf süresince o gayrimenkuldeki bir takım haklar (Satış, inşaat izni vb.) kısıtlanır.
35. HMAX: Bir arsaya bina yapılırken o binanın en fazla ne kadar yüksek olabileceğini metre cinsinden gösterir. Binanın belediye tarafından verilmiş olan sıfır kot`u ile çatı saçağı arasındaki mesafe ölçülerek belirlenir.
36. İFRAZ: Tek bir parsel olan bir taşınmazın birden fazla parsele ayrılmasıdır. Örneğin 1000 m2 bir arsanın, birbirinden bağımsız olan 2 adet 500 m2 arsalar haline getirilmesi.
37. İHTİYATİ TEDBİR: Sonradan doğabilecek bir zararı önlemek amacıyla, itilaf veya alacak konusunda verilecek mahkeme kararının nihai sonucu beklenmeksizin bir gayrimenkulün üzerine koyulan şerhtir.
38. İKTİSAP: Bir gayrimenkulün mal sahibi olmak. Örnek: Ahmet beyin iktisabındaki mülk, Ahmet beyin sahibi olduğu mülk anlamına gelir.
39. İMAR ALANLARI:
a. YERLEŞİK (MESKUN) ALAN: Üst ölçekli plan kararlarına uygun olarak imar planı ile belirlenmiş ve iskan edilmiş alanlardır.
b. GELİŞME (İNKİŞAF) ALANI: Çevre Düzeni Planı ve Nazım İmar Planlarında kentin gelişmesine ayrılmış alanlardır.
c. MERKEZİ İŞ ALANI: İmar planlarında, kentin gelişim süreci içerisinde kentsel ihtiyaçlar doğrultusunda yönetim, sosyokültürel ve ticari amaçlı yapılar gibi kentsel hizmetlere ayrılmış alanlar ile konut dışı faaliyetlerin belirli oranların üzerinde teşekkül ettiği bölgedir.
ç. TİCARET ALANLARI: İmar planlarında, ticari amaçlı yapılar için ayrılmış bölgedir. Bu bölgelerde toptan ve perakende satış yapan işyerleri, büro, iş hanı, çarşı gibi çok katlı mağazalar, oteller ve lokantalar, inşaat ve bayındırlık işleri, ulaştırma ve haberleşme hizmetleri yürüten işyerleri, sigorta, taşınmaz mallara ait iş ve yardımcı hizmetler, sosyal, eğlence, kültür ve kişisel hizmetler sunan işyerleri, mali kurumlar ve kamu kuruluşları ile sağlık hizmetleri sunulan yapılar yapılabilir. Planda ticaret alanı olarak ayrılan yerlerde, zemin katın haricindeki katlar konut olarak düzenlenebilir.
d. KÜÇÜK SANAYİ ALANLARI: İmar planlarında küçük sanayi kuruluşları ve imalathaneler için ayrılmış alanlardır. Bu bölge içerisinde daha çok kentliye yönelik hizmetler üretilen yapı ve tesisler yapılabilir.
e. SANAYİ VE DEPOLAMA ALANLARI: İmar planlarında, her türlü sanayi ve depolama veya sadece depolama tesisleri için ayrılmış olan alanlardır. Bu alanlarda ana ve ara mallar ile tüketim malları üretilen sanayi yapıları ve depoları veya sadece depolama tesisleri yapılabilir.
f. SANAYİ ALANLARI: İmar planlarında, her türlü sanayi tesisleri için ayrılmış olan alanlardır. Bu alanlarda; sanayi, ağır sanayi tesisleri ve amaca göre hizmet görecek diğer yapı ve tesisler de yapılabilir.
g. KONUT DIŞI KENTSEL ÇALIŞMA ALANLARI: Dumansız, kokusuz atık ve artık bırakmayan ve çevre sağlığı yönünden tehlike yaratmayan imalathaneler ile patlayıcı, parlayıcı ve yanıcı maddeler içermeyen depoların yapılabileceği alanlardır.
h. KENTSEL AKTİF YEŞİL ALANLAR: Toplumun yararlanması için ayrılan oyun bahçesi, çocuk bahçesi, park, dinlenme, gezinti, piknik, eğlence alanları toplamıdır. Metropol ölçeğindeki fuar, botanik ve hayvanat bahçeleri ile bölgesel parklar bu alanlar kapsamında değildir.
40. İMAR DURUMU: İlgili Belediyesi tarafından uygulamaya esas olmak üzere bir parselin; İmar Plan ve Yönetmelik hükümlerine göre yapılanma şartlarını gösterir belgedir. Belirli bir parselin yasal yapılaşma haklarını genel olarak (tüm detayı ile birlikte değil ) 1/1000ölçekli krokisi ile birlikte gösteren belgedir.
41. İMAR VE İSTİKAMET HATTI TUTANAĞI: İlgili Belediyesi tarafından düzenlenen aynı ada içerisinde İmar Mevzuatına uygun % 50 teşekkül etmiş yapılaşma dikkate alınarak yeni yapılacak yapının yola göre durumunu ve istikametini belirleyen belgedir. (Ada içerisinde yapılaşma teşekkül etmemiş ise, İmar ve İstikamet hattı tutanağı talep edilmez.)
42. İNTİFA HAKKI: Tapu sicilinde, bir gayrimenkulün kullanılması hakkında pay sahibi olmaktır. Kira alma veya oturma şeklinde olabilir.
43. İPOTEK: Bir taşınmazın tapu siciline, alacaktan dolayı konulan şerh`tir.
44. İRTİFAK HAKKI: Bir kişinin bir gayrimenkul üzerindeki sınırlı kanuni haklarıdır. İrtifak hakkı olan kişi o gayrimenkul de hissedar olabilir veya olmayabilir.
45. İŞGAL: Gayrı kanuni bir şekilde başkasına veya devlete ait bir gayrimenkulün sahibinden izin alınmadan kullanılmasıdır.
46. İSKAN: Bir yapının kullanıma hazır olduğu durumda ilgili belediye tarafından verilen yapı kullanma izin belgesidir.
47. İZALE-İ ŞUYU: Hissedarlar arasındaki ortaklığın resmi yoldan giderilmesi ve sona erdirilmesidir. İzale-i şüyu davaları o gayrimenkulün açık arttırma yoluyla satılması veya yeniden paylaştırılması yoluyla hissedarlardan bir veya birkaçının isteği üzerine yapılır.
48. KATLAR:
a. BODRUM KAT: Zemin katın altındaki kat veya katlardır. Numaralandırılması yukarıdan aşağıya doğru artırılarak yapılır.
b. ZEMİN KAT: İmar Planı ve Yönetmelikte öngörülen kat adedine göre alttaki kattır.
c. ASMA KAT: Binaların zemin katında düzenlenen ve ait olduğu bağımsız bölümü tamamlayan ve bu bölümden bağlantı sağlayan kattır.
ç. NORMAL KAT: Zemin ve bodrum katları dışında kalan kat veya katlardır.
d. SON KAT: Çatı altında bulunan normal katların en üstte olanıdır.
49. KAT ALANLARI KATSAYISI (KAKS:EMSAL): Yapının bütün katlardaki alanları toplamının parsel alanına oranıdır. Bir arsanın üzerinde zemin kat ve üstleri olmak üzere toplam kullanım alanı inşaat müsaadesini gösterir. Örneğin KAKS oranı 0.90 olan, 1000 metrekarelik bir arsa üzerinde zemin kat ve üzerleri dahil olmak üzere toplam 900 m2’lik kullanım alanı inşa edilebilir.
50. KAT İRTİFAKI: Kat mülkiyeti kurulmadan önce yapılması gereken bir işlemdir. Hissedarların taşınmaz üstündeki irtifak haklarını gösterir.
51. KAT KARŞILIĞI ANLAŞMASI: Toprak sahibi kişilerle Müteahhitlerin, çeşitli oran ve şartlarda resmi olarak anlaşarak bir binayı meydana getirmeleridir. Bu anlaşmaların çeşitleri her türlü olabilmesi ile birlikte, genellikle Müteahhit olan taraf toprak sahibinin arsasına inşaat yapar ve söz konusu inşaat üzerinden bir kısım bağımsız bölümleri kendisine alarak diğerlerini arsa sahibine bırakır.
52. KAT MALİKİ: Tamamlanmış bir yapı içinde, kanuni olarak bağımsız bölüm olmaya hak kazanmış bir taşınmaza sahip olan kişi.
53. KAT MÜLKİYETİ: Tamamlanmış bir yapı içinde, kanuni olarak bağımsız bölüm olmaya hak kazanmış bir taşınmazın mülkiyet haklarıdır.
54. KONKORDATO: Borçlu bir kişinin alacaklı bir kişiyle yapmış olduğu resmi anlaşmadır.
55. KOORDİNELİ ÇAP: Belirli bir parselin, koordinatlarına belirtilmiş bir şekilde çizilmiş krokisidir.
56. KURU MÜLKİYET: Diğer bir adıyla “Çıplak Mülkiyet” denir. Bir gayrimenkulün tapu sicilinde kayıtlı mal sahibi olunduğu halde o gayrimenkulü kullanma hakkının ( İntifa Hakkı ) bir başka kişiye ait olmasıdır. Bir gayrimenkulün kanuni değeri açısından Kuru mülkiyet payı 1/3tür. Kalan 2/3 ü ise İntifa Hakkına sahip olanındır.
57-LABORATUAR: İnşaat ve yapı malzemeleri ile ilgili ham madde ve mamul madde üzerinde ilgili standartlarına veya teknik şartnamelerine göre ölçüm, muayene, kalibrasyon yapabilen ve diğer özelliklerini tayin eden, Bakanlıktan izin almış tesisleri ifade eder.
58. MEVZİİ İMAR PLANI: Bir bölge için özel olarak hazırlanmış imar planıdır.
59. MİRASIN İNTİKALİ: Ölmüş bir kimsenin sahip olduğu menkul ve gayrimenkul cinsinden tüm varlıklarının veya borçlarının kanuni mirasçılarına geçmesidir.
60. MÜCAVİR ALAN: İmar kanunu yönünden, bir belediyenin denetim ve sorumluluğu altına verilmiş olan alanlardır
61. MÜSTAKİL TAPU: Üzerinde birden fazla hissedar olmayan, bir kişi veya kuruluşa ait tapu.
62. MÜŞTEMİLAT: Normalde bodrum katlarda bulunması gereken kömürlük, kalorifer dairesi, sığınak, trafo dairesi vb gibi unsurların zaruri haller doğrultusunda bina dışında inşa edilmiş haline denir. Bazen halk dilinde kulübelere de müştemilat denir.
63. MÜTEMMİM CÜZ: Bir gayrimenkulün bir anlamda dokunulmazlığı olan ve ondan ayrılmaz parçasına denir. Bu dokunulmazlık mahalli örflere göre belirlenir. Örneğin bina, tarihi bir ağaç, evin kapısı, bahçede bulunan bir çeşme vb.
64. MUVAKKAT YAPI: İlgili kuruluşlar tarafından geçici bir süre kullanılmak üzere yapımına müsaade görmüş, bu süre sonunda gerekirse yıkımı söz konusu olan geçici bir yapı.
65. NAZIM İMAR PLANI: Varsa bölge veya çevre düzeni planlarının ilke kararlarına uygun olarak halihazır haritalar üzerine, yine varsa kadastral durumu işlenmiş olarak çizilen ve arazi parçalarının; genel kullanış biçimlerini, başlıca bölge tiplerini, bölgelerin gelecekteki nüfus yoğunluklarını, gerektiğinde yapı yoğunluğunu, çeşitli yerleşme alanlarının gelişme yön ve büyüklükleri ile ilkelerini, ulaşım sistemlerini ve problemlerinin çözümü gibi hususları göstermek ve uygulama imar planlarının hazırlanmasına esas olmak üzere düzenlenen, detaylı bir raporla açıklanan ve raporuyla beraber bütün olan plandır.
66. NİRENGİ: Koordinat ve yükseklik kot sistemine dayalı olarak bir arazi üzerine oturtulmuş yer kontrol noktalarıdır.
67. NİZASIZ: İtilafsız olan.
68. NET İNŞAAT ALANI: Bağımsız bölüm içerisindeki duvarlar arasında kalan, proje üzerinde gösterilen kaba yapı boyutlarının her birisinden, (2 x 2.5 cm) sıva kalınlığı 5 ‘er cm. düşülerek bulunan temiz ölçülerle hesaplanan faydalı alandır.
69. ORTAK ALANLAR: Binaların giriş holleri, ışıklıklar, hava bacaları, saçaklar, tesisat galerileri, açık ve kapalı merdivenler, yangın merdivenleri, asansörler, kalorifer dairesi, kapıcı dairesi, kömürlük, sığınak ve otopark gibi ortak kullanıma açık alanlardır.
70. PAFTA: Bir bölgedeki parsellerin, yolların, yapıların vb. bir kısmını şekil ve ebatlarıyla birlikte gösteren harita bölümlerinin her biridir. Çok küçük olmayan bölge paftaları birbirine eklenirse o bölgenin büyük bir haritasını göstermiş olur.
71. PORTİKLER: Bitişik ön bahçesiz nizamda Belediyelerince belirlenecek yerlerde, yayalara daha geniş kaldırım sağlamak amacıyla, bina kütlesinden zemin kat yüksekliğinde ve ön cephe boyunca, bina taşıyıcı elemanları bırakılarak yapılan üç tarafı açık bina altı geçididir.
72. PROJE MÜELLİFİ: Mimarlık, mühendislik tasarım hizmetlerini iştigal konusu olarak seçmiş, yapının etüt ve projelerini hazırlayan gerçek ve tüzel kişidir.
73. REZİDANS: Ticaret, ticaret+hizmet, ticaret + konut, Merkezi İş Alanı ve konut alanlarında yapılan, en az konut şartlarını sağlayan; sekreterlik hizmeti, resepsiyon hizmeti, günlük temizlik servisi, kuru temizleme, çamaşırhane, alışveriş servisi gibi hizmetlerin yer aldığı, birden fazla bağımsız bölümden oluşan konut binalarıdır.
74. ROPERLİ KROKİ: Belirli bir parselin, yapılaşma had ve hudutlarını gösteren bir krokidir.
75. SAÇAK SEVİYESİ: Binaların son kat tavan döşemesi üst kotudur.
76. SATIŞ VAADİ: Bir kimsenin sahibi olduğu bir gayrimenkulü anlaşma şartlarının gerçekleşmesi halinde, anlaşmada belirtilen kişiye satacağına dair taahhütte bulunmasıdır.
77. ŞERH: Tapu kütüğüne geçecek bir şekilde, bir mal sahibinin gayrimenkulünün üzerindeki herhangi bir husustaki haklarının sınırlandırılmasıdır. Bu işlem, herhangi bir taraflarla anlaşarak mal sahibinin kendi rızasıyla yapılabileceği gibi bazı hallerde kendi rızası olmadan da oluşabilir.
78. ŞUFA HAKKI: Bir taşınmazın satılması halinde o gayrimenkulü aynı satış şartlarına göre öncelikli satın alma hakkıdır. Kanuni Şufa Hakkı: Bir gayrimenkulün satılması halinde o gayrimenkuldeki diğer hissedarların aynı satış şartlarında hissedar olmayanlara göre öncelikli satın alma hakkıdır. Mukaveleden Doğan Şufa Hakkı: Bir gayrimenkulde hissedar olunmamasına rağmen daha önceden yapılmış ve tapu siciline şerh düşülmüş bir mukaveleye göre öncelikli satın alma hakkıdır.
79. SÜKNA HAKKI: Bir gayrimenkulün bir bölümünü kullanma hakkıdır. Bu hakkın satılması veya mirasçılara devredilmesi söz konusu değildir.
80. TABAN ALANI KATSAYISI (TAKS) : Bir parsel üzerinde bulunan binanın veya binaların taban alanları toplamının imar parseli alanına oranıdır. Bir arsanın üzerine bina yapılabilecek oranını gösterir. Örneğin TAKS: 0.20 ibaresi, bir arsanın üzerine bina yapılabilecek alanın, o arsanın yüzde 20’si olduğunu gösterir.
81. TABİİ ZEMİN: Arsanın hafredilmemiş ve / veya doldurulmamış durumudur.
82. TESVİYE EDİLMİŞ ZEMİN: Kazı veya dolgu yapılmak suretiyle arsanın kazandığı son zemin durumudur.
83. TEHLİKELİ ALANLAR: Taşkın, heyelan ve kaya düşmesi gibi afet alanlarında bulunan, sıhhi ve jeolojik mahzurları olan veya bunlar gibi tehlikeli durumlar arz etmesi yüzünden imar planlarına veya ilgili idarelerce hazırlanmış veya onaylanmış raporlara göre yapı yapılması yasak edilen alanlar.
84. TEMLİK: Bir gayrimenkulü, satış, bağış, trampa ve buna benzer herhangi bir yolla birisine vermek, nakletmek.
85. TEREKE: Ölmüş bir kimsenin varislerine menkul, gayrimenkul, alacak ve borç cinsinden bıraktıklarının bütünüdür.
86. TERK: Bir arazi üzerinde imar planı uygulaması yapılırken, kamu yararına ayrılmış, yol, yeşil alan, okul vb. benzeri unsurların o arazi üzerine denk gelen kısımların ilgili belediyeye bedelli veya bedelsiz olarak verilmesidir. Söz konusu terkler yapılmadan o arazi arsa vasfını alamaz ve üzerine tescilli bir yapı inşa edilemez.
87. TERKİN: İpotek, şerh, haciz vs. gibi tapu siciline işlenmiş işlemlerin sona erdirilerek kaldırılmasıdır.
88. TEVHİD: Birleştirme ile eşanlamlıdır. İfraz işleminin tam tersidir. Yani birbirinden bağımsız durumda olan birden fazla parselin birleştirilerek tek bir parsel haline getirilmesidir. Bu işleme genellikle daha büyük inşaatlar yapılması ihtiyacı olduğu durumlarda başvurulur.
89. VASİ: Yaş olarak reşit olmayan veya herhangi bir sebepten ötürü ( Aşırı yaşlanma, bunama, akli dengesizlik, tutukluluk vs.) bazı kanuni işlemleri yerine getiremeyecek kişiler için veli olarak tayin edilmiş kişi.
90. VAZİYET PLANI: Bir arsa üzerindeki birden fazla yapı veya açık ve kapalı kullanım alanlarını kuşbakışı olarak gösteren krokidir. Vaziyet planlarında binalar haricinde iç yollar, otoparklar, spor alanları, sosyal tesisler, yüzme havuzu vs. özel kısımlarda gösterilir.
91. VEKALETNAME: Bir kişinin, normalde sadece kendisinin yapmaya yetkili olduğu resmi işlemlerin yapılmasında başka bir kişiye daha yetki verdiğini gösteren belgedir.
92. VERASET BEYANI: Kişi veya kuruluşların, miras yoluyla edindikleri bir gayrimenkulü, üzerlerine tescil edildikten sonra ilgili belediyeye bildirmesidir.
93. VERASET İLAMI: İlgili mahkeme tarafından verilmiş ve kanuni mirasçıların, ölmüş bir kişinin varisleri olduklarını ispatlayan belgelere denir.
94. YAPI İNŞAAT ALANI (Brüt İnşaat Alanı): Bodrum kat, asma kat, çatı arasındaki faydalı alan olarak kullanılan kapalı mekanlar ve ortak alanlar dahil yapının inşa edilen tüm katlarının toplam alanıdır. Bu alana; saçaklar, ışıklıklar, hava bacaları, iç bahçeler, ana binadan kopuk temel yapımı gerektirmeyen ve çıkma özelliği taşımayan teraslar dahil edilmezler.
95. YAPI YAKLAŞMA SINIRI: Planda ve Yönetmelikte belirtilmiş olan ve yapının komşu parsellere veya yollara en fazla yaklaşabileceği sınırdır.
96. YAPI DENETİMİ KURULUŞU: Bakanlıktan aldığı izin belgesi ile münhasıran yapı denetimi görevini yapan, ortaklarının tamamı mimar ve mühendislerden oluşan tüzel kişiyi ifade eder.
97. YIKIM BELGESİ: Mevcut parselde yıkılması gereken eski bina olması halinde İlgili Belediyesinden yıkım için alınacak izin belgesidir.
98. YOL VE ARSA KOTU TUTANAĞI (Plankote) : İlgili Belediyesi veya serbest çalışan Harita ve Kadastro Mühendisi tarafından düzenlenen mevcut arazinin köşe kotları ile imar yollarının siyah varsa kırmızı kotlarının gösterildiği belgedir.
2. ADA VE PARSELLER:
a. KADASTRO ADASI: Kadastro yapıldığı zaman oluşan veya oluşmuş adadır.
b. İMAR ADASI: İmar planındaki esaslara göre meydana gelen adadır.
c. KADASTRO PARSELİ: Tapulama esnasında oluşmuş veya kadastro yapıldığı zaman kadastro adaları içinde bulunan mülkiyeti tescilli parseldir.
ç. İMAR PARSELİ: İmar adaları içerisindeki kadastro parsellerinin İmar Kanunu, İmar Planı ve yönetmelik esaslarına göre düzenlenmiş şeklidir.
d. PARSEL CEPHESİ: Parselin üzerinde bulunduğu yoldaki cephesidir. Köşe başına rastlayan parsellerde geniş yol üzerindeki kenar parsel, cephesidir. İki yolun genişliklerinin eşit olması halinde dar kenar, parsel cephesidir.
e. PARSEL DERİNLİĞİ: Parsel ön cephe hattına, arka cephe hattı köşe noktalarından indirilen dik hatlarının uzunluklarının ortalamasıdır.
f. ÖN CEPHE HATTI (Yapı Cephesi): Bir parselde inşa edilecek yapının yollar tarafındaki cephesini tanımlamak üzere, planlarda grafik olarak gösterilen, kotlandırmada röperin yerini tayin eden ve diğer cephelerin isimlendirilmesine esas olan, bina derinliğinin dik olarak uygulandığı hattır.
g. ARKA CEPHE HATTI: Ön cephe hattına karşıt olan hattır. Parsel arka cephesinde yol var ise, arka yol cephe hattı olarak tanımlanır.
ğ. YAN CEPHE HATTI: Ön cephe hattına komşu olan cephe hatlarıdır. Yol tarafında olanına yan yol cephe hattı denir.
3. AKİT: Sözleşme, anlaşma gibi kelimelerle eş anlamlıdır. Tarafların birbirlerine karşı yükümlülerinin sözleşme altına alınmasıdır.
4. AKOTMAN: Kaldırım, banket.
5. ANA GAYRİMENKUL: Kanuni yönden bağımsız bölüm olmaya hak kazanmış taşınmazların oluşturduğu ve üzerinde kat mülkiyeti kurulmuş bir gayrimenkulün bütünüdür.
6. APLİKASYON: Yer tespiti anlamına gelir. Bir toprak parçasının yerinin yeniden ve tam olarak kadastro müdürlüğü yetkili elemanları tarafından belirlenmesidir. Arsa Aplikasyon Krokisi: Kadastro Müdürlüğü veya serbest çalışan Harita ve Kadastro Mühendisi tarafından mevcut parselin yerinin arazide köşe kazıklarının koordinatlı ve röperli olarak çakılmak suretiyle belirlenmesi sonucunda düzenlenen belgedir. Yapı Aplikasyon Krokisi: Ruhsat almış mimari projeye göre ilgili Belediyesi veya serbest çalışan Harita Kadastro Mühendisi tarafından düzenlenen, yapının köşe noktalarının araziye oturtulduğunun gösterildiği belgedir.
7. ARAZİ: Resmi olarak imara açılmamış toprak parçasına arazi denir. İmara açılmış olan toprak parçaları ise arazi vasfından çıkarılarak arsa vasfını alır.
8. ARİYET: Bir gayrimenkulü belirli bir süre için ücretsiz kullanma hakkı.
9. ARSA: İmar (yapılaşma) kapsamına girmiş, yani üzerine imar planına uygun bir şekilde yapı inşasına müsaadesi olan toprak parçasıdır.
10. ARSA PAYI: Bir gayrimenkulün kat mülkiyeti kanununa göre üzerinde bulunduğu arsadaki payının oranıdır.
11. AZİL: Bir kişiye verilmiş olan vekâletnamenin iptal edilmesi.
12-AYRIK NİZAM: Hiç bir yanında komşu binalara ve komşu parsellere bitişik olmayan yapı nizamıdır. Bu nizamda, ayrık düzen için geçerli olan parsel genişliğinin sağlanamadığı veya İlgili Belediyesinin mevcut yapılaşma nedeniyle gerekli görmesi durumunda, İmar Plan ve Yönetmeliklerinde belirlenen cephe uzunluğu, derinliği, bahçe mesafeleri ve kat yüksekliği gibi koşullara uyulmak kaydı ile ikili ve üçlü bloklar oluşturulabilir.
13-BİTİŞİK NİZAM: Bir ya da birden fazla komşu parsellerdeki binalara bitişik olan yapı nizamıdır.
14. BAĞIMSIZ BÖLÜM: Kat mülkiyeti kurulmuş bir yapı üzerinde daire, dükkan, ofis gibi cinsleri özel olarak belirtilmiş ve diğer bölümlerle tapu sicilinde bağlılığı bulunmayan mülk.
15-BASİT TAMİR VE TADİL: Yapılarda bağımsız bölüm içerisinde kalan ve binanın taşıyıcı sistemini değiştirmeyen veya etkilemeyen, fen ve sağlık kurallarına uygun olan, diğer bağımsız bölümlere zararı dokunmayan ve kullanım amacını değiştirmeyen, bağımsız bölüm içerisinde yapılan değişiklikler ile iç duvarların kaldırılması, derz, iç ve dış sıva, boya, badana, oluk, dere, doğrama, döşeme ve tavan kaplamaları, elektrik ve sıhhi tesisat tamirleri ile çatı onarımı ve kiremit aktarımı işleridir.
16. BAHÇE, SUNDURMA, PERGOLA, ÇARDAK VE TERASLAR:
a. ÖN BAHÇE: Parselin cephe aldığı yol ile yapı cephe hattı arasında kalan bölümdür. Birden fazla yola cephesi olan parsellerde, yapı ile yol arasında kalan bölümler de ön bahçe tanımına girer.
b. ARKA BAHÇE: Parsel arka hattı ile yapı arka cephe hattı arasında kalan parsel bölümüdür. Ancak; köşe başı parsellerde arka bahçe olmayıp, ön bahçe dışındaki kısımlar yan bahçe kabul edilir.
c. YAN BAHÇE: Ön ve arka cephe bahçeleri dışındaki bahçelerdir.
ç. İÇ BAHÇE: Yapı kitlesi içerisinde tertiplenen ve hiçbir şekilde üstü kapatılamayan bahçelerdir.
d. KAT BAHÇELERİ: Binaların çeşitli katlarında, bağlı bulunduğu kata veya katlara hizmet edecek ve hizmet edeceği bağımsız bölüm veya bölümlerin eklentisi olarak tapuda gösterilecek şekilde, plan ve yönetmelikte belirtilen çekme mesafeleri dışında, bitki yetiştirmek için gerekli toprak dolgu kullanılarak ve iklimlendirilmesi sağlanarak yapılacak bahçe düzenlemeleridir.
e. SUNDURMA: Yağmur ve güneşten korunmak için bir duvar önüne bitişik veya müstakil olarak yapılan ve bitişik olduğu bina ile birlikte kullanılan örtü elemanıdır.
f. PERGOLA: Bahçelerde, ön bahçe mesafesi içerisinde gölge vermek, bitki sardırmak amacıyla hafif malzemeden yanları açık, üstü aralıklı güneş kesicilerle boşluklu olarak düzenlenen mekânlardır.
g. KAMERİYE (ÇARDAK): Yan ve arka bahçelerde küçük köşk biçiminde yapılan, üstü kapalı, yanları açık veya kısmen kafeslerle örülü, yeşilliklerle sarılan süslü yapıdır.
h. TERAS: Zemin katta bahçe kullanımı içinde, diğer katlarda, düz çatı niteliğindeki kullanılabilir düzlemlerde ve eğik çatı uygulaması yapılmayan son kat veya çatı arası piyesi önünde imar yönetmeliği hükümlerine uygun olarak, çıkma altına giren kısımları ile pergola yapımı hariç, üstleri açık olarak tertiplenen ve müşterek veya bağımsız bölüme bağlı kullanılabilen alanlardır.
ı. ZEMİN KAT TERASI: Zemin katta, ana binadan kopuk, temel yapımı gerektirmeyen, çıkma özelliği taşımayan döşeme seviyesinde veya döşeme ile parsel zemini seviyeleri arasında, altı kapalı olarak parsel zeminine taşıtılan ve doğrudan bahçe kullanımı ile irtibatlı terastır.
i. KAT TERASI: Binada, değişik büyüklüklerde kat alanları düzenlenmesi durumunda, üzerinde çekme kat bulunan son kat ve/veya ara kat dahil, diğer kat tavan döşeme seviyelerinde ortaya çıkan, düz çatı niteliğindeki teraslardır.
17. BİNALAR:
a. RESMİ BİNA: Genel, Katma ve Özel Bütçeli İdarelerle, İl Özel İdaresi ve Belediyeye veya bu kurumlarca sermayesinin yarısından fazlası karşılanan kurumlara, kanunla veya kanunun verdiği yetki ile kurulmuş kamu tüzel kişilerine ait bina ve tesislerdir.
b. UMUMİ BİNA: Kamu hizmeti için kullanılan resmi binalarla ibadet yerleri, özel eğitim, özel sağlık tesisleri, sinema, tiyatro, opera, müze, kütüphane, konferans salonu gibi kültürel binalar ile gazino, düğün salonu gibi eğlence yapıları, otel, özel yurt, iş hanı, büro, pasaj, çarşı gibi ticari yapılar, spor tesisleri, genel otopark ve buna benzer umuma ait binalardır.
c. YÜKSEK KATLI BİNA: Yakın ve uzak çevresini, fiziksel çevre, kent dokusu ve her türlü kentsel alt yapı yönünden etkileyen yapılardır. Binanın herhangi bir cephesinden görünen bina yüksekliği 30.50 m’ yi geçen yapılar olarak kabul edilir.
18 BİNA DERİNLİĞİ: Binanın ön cephe hattı ile arka cephe hattı arasındaki ortalama dik mesafedir.
19. BİNA YÜKSEKLİĞİ: Binanın kot aldığı noktadan, saçak seviyesine kadar olan mesafesidir. İmar Planı ve Yönetmelikte öngörülen en fazla yüksekliktir.
20. BİNALARDA KAT YÜKSEKLİĞİ: Binanın herhangi bir katının döşeme üstünden, bir üstteki katının döşeme üstüne kadar olan mesafesidir.
21. BİNALARDA KAT NET İÇ YÜKSEKLİĞİ: Binanın herhangi bir katının, döşeme kaplaması üstünden kendi tavan döşeme altı kaplaması veya varsa asma tavan kaplaması altına kadar olan temiz mesafedir.
22. ÇAPLI KROKİ: Bir toprak parçasının kuşbakışı olarak geometrik şeklini gösteren belgedir.
23. ÇEKME MESAFESİ: Bir arsaya bina yapılırken, yapılacak binanın o parselin sınırlarına en fazla ne kadar yakın olabileceğini gösterir. Örneğin yoldan 5 metre çekme mesafesi arsaya komşu olan yollara en fazla 5 metre yaklaşılabileceğini gösterir.
24. ÇIKMA: Bina cephe hatları dışına yapılabilen konsoldur.
25. ÇIKMA HATTI: Binada en fazla çıkma mesafesinin izdüşümüdür.
26. ÇIKMA ALTI MESAFESİ: Binada, çıkma altı ile bina cephe hatlarının oturduğu kaplamalı veya kaplama yok ise tabii zemin arasındaki yüksekliktir.
27. CİNS TASHİHİ: Tapu kütüğünde taşınmazın niteliğinin değiştirilmesidir. Örnek; arazi vasfına sahip bir toprak parçasının arsa niteliğine dönüştürülmesi.
28-DENETÇİ MİMAR VE MÜHENDİS: İlgili mühendis ve mimar meslek odalarına üyeliği devam eden ve Bakanlıkça denetçi belgesi verilmiş mühendis ve mimarları ifade eder.
29. DEVRE MÜLK: Hissedarları tarafından sadece belirli zaman dilimleri içersinde kullanılabilen taşınmazlara denir. Örneğin her yıl ağustos ayının 1`i ve 15`i arası bir hissedar tarafından kullanılabilir ve o tarih geçtikten sonra kullanma hakkı diğer bir hissedara geçer.
30. EKLENTİ: Bir bağımsız bölüme ait olup, fiziki olarak o bağımsız bölümün sınırları dışında kalan bölümlere denir. Örneğin: Depo, kömürlük, çatı arası, bodrum.
31. EMLAK BEYANI: Gayrimenkul satın alan kişilerin, ilgili belediyeye söz konusu gayrimenkulü satın aldığını bildirmesidir.
32. ESASLI TAMİR VE TADİL: Yapılardaki sistemi değiştiren dış duvarların kaldırılması veya yerlerinin değiştirilmesi ile taşıyıcı unsurları etkileyen brüt inşaat alanını ve ruhsat eki projelerini değiştiren işlemlerdir. Esaslı tadil ruhsata tabidir. Dış pencere tabanlarının indirilmesi, kapıya dönüştürülmesi, dış pencere ve kapı yerlerinin veya ölçülerinin değiştirilmesi gibi bina görünümüne tesir eden işlemler de esaslı tamir ve tadilat kapsamında mütalaa edilir.
33. FENNİ MESUL: Proje müellifleri kendileri olsun veya olmasın yapının yürürlükteki Kanun, İmar Planı, İlgili Yönetmelik hükümleri, T.S.E. Standartları, bilimsel kurallar, teknik şartnameler, fen, sanat ve sağlık kurallarına ve tüm mevzuat hükümlerine uygun olarak düzenlenen ruhsat eki projelerine göre gerçekleştirilmesini, aldıkları eğitime göre denetleyen ve İlgili Belediyeler ile üyesi oldukları odalarına karşı sorumlu olan Mimar ve Mühendislerdir.
34. HACİZ: Bir taşınmazın tapu siciline, itilaftan dolayı konulan şerh`tir. İtilaf süresince o gayrimenkuldeki bir takım haklar (Satış, inşaat izni vb.) kısıtlanır.
35. HMAX: Bir arsaya bina yapılırken o binanın en fazla ne kadar yüksek olabileceğini metre cinsinden gösterir. Binanın belediye tarafından verilmiş olan sıfır kot`u ile çatı saçağı arasındaki mesafe ölçülerek belirlenir.
36. İFRAZ: Tek bir parsel olan bir taşınmazın birden fazla parsele ayrılmasıdır. Örneğin 1000 m2 bir arsanın, birbirinden bağımsız olan 2 adet 500 m2 arsalar haline getirilmesi.
37. İHTİYATİ TEDBİR: Sonradan doğabilecek bir zararı önlemek amacıyla, itilaf veya alacak konusunda verilecek mahkeme kararının nihai sonucu beklenmeksizin bir gayrimenkulün üzerine koyulan şerhtir.
38. İKTİSAP: Bir gayrimenkulün mal sahibi olmak. Örnek: Ahmet beyin iktisabındaki mülk, Ahmet beyin sahibi olduğu mülk anlamına gelir.
39. İMAR ALANLARI:
a. YERLEŞİK (MESKUN) ALAN: Üst ölçekli plan kararlarına uygun olarak imar planı ile belirlenmiş ve iskan edilmiş alanlardır.
b. GELİŞME (İNKİŞAF) ALANI: Çevre Düzeni Planı ve Nazım İmar Planlarında kentin gelişmesine ayrılmış alanlardır.
c. MERKEZİ İŞ ALANI: İmar planlarında, kentin gelişim süreci içerisinde kentsel ihtiyaçlar doğrultusunda yönetim, sosyokültürel ve ticari amaçlı yapılar gibi kentsel hizmetlere ayrılmış alanlar ile konut dışı faaliyetlerin belirli oranların üzerinde teşekkül ettiği bölgedir.
ç. TİCARET ALANLARI: İmar planlarında, ticari amaçlı yapılar için ayrılmış bölgedir. Bu bölgelerde toptan ve perakende satış yapan işyerleri, büro, iş hanı, çarşı gibi çok katlı mağazalar, oteller ve lokantalar, inşaat ve bayındırlık işleri, ulaştırma ve haberleşme hizmetleri yürüten işyerleri, sigorta, taşınmaz mallara ait iş ve yardımcı hizmetler, sosyal, eğlence, kültür ve kişisel hizmetler sunan işyerleri, mali kurumlar ve kamu kuruluşları ile sağlık hizmetleri sunulan yapılar yapılabilir. Planda ticaret alanı olarak ayrılan yerlerde, zemin katın haricindeki katlar konut olarak düzenlenebilir.
d. KÜÇÜK SANAYİ ALANLARI: İmar planlarında küçük sanayi kuruluşları ve imalathaneler için ayrılmış alanlardır. Bu bölge içerisinde daha çok kentliye yönelik hizmetler üretilen yapı ve tesisler yapılabilir.
e. SANAYİ VE DEPOLAMA ALANLARI: İmar planlarında, her türlü sanayi ve depolama veya sadece depolama tesisleri için ayrılmış olan alanlardır. Bu alanlarda ana ve ara mallar ile tüketim malları üretilen sanayi yapıları ve depoları veya sadece depolama tesisleri yapılabilir.
f. SANAYİ ALANLARI: İmar planlarında, her türlü sanayi tesisleri için ayrılmış olan alanlardır. Bu alanlarda; sanayi, ağır sanayi tesisleri ve amaca göre hizmet görecek diğer yapı ve tesisler de yapılabilir.
g. KONUT DIŞI KENTSEL ÇALIŞMA ALANLARI: Dumansız, kokusuz atık ve artık bırakmayan ve çevre sağlığı yönünden tehlike yaratmayan imalathaneler ile patlayıcı, parlayıcı ve yanıcı maddeler içermeyen depoların yapılabileceği alanlardır.
h. KENTSEL AKTİF YEŞİL ALANLAR: Toplumun yararlanması için ayrılan oyun bahçesi, çocuk bahçesi, park, dinlenme, gezinti, piknik, eğlence alanları toplamıdır. Metropol ölçeğindeki fuar, botanik ve hayvanat bahçeleri ile bölgesel parklar bu alanlar kapsamında değildir.
40. İMAR DURUMU: İlgili Belediyesi tarafından uygulamaya esas olmak üzere bir parselin; İmar Plan ve Yönetmelik hükümlerine göre yapılanma şartlarını gösterir belgedir. Belirli bir parselin yasal yapılaşma haklarını genel olarak (tüm detayı ile birlikte değil ) 1/1000ölçekli krokisi ile birlikte gösteren belgedir.
41. İMAR VE İSTİKAMET HATTI TUTANAĞI: İlgili Belediyesi tarafından düzenlenen aynı ada içerisinde İmar Mevzuatına uygun % 50 teşekkül etmiş yapılaşma dikkate alınarak yeni yapılacak yapının yola göre durumunu ve istikametini belirleyen belgedir. (Ada içerisinde yapılaşma teşekkül etmemiş ise, İmar ve İstikamet hattı tutanağı talep edilmez.)
42. İNTİFA HAKKI: Tapu sicilinde, bir gayrimenkulün kullanılması hakkında pay sahibi olmaktır. Kira alma veya oturma şeklinde olabilir.
43. İPOTEK: Bir taşınmazın tapu siciline, alacaktan dolayı konulan şerh`tir.
44. İRTİFAK HAKKI: Bir kişinin bir gayrimenkul üzerindeki sınırlı kanuni haklarıdır. İrtifak hakkı olan kişi o gayrimenkul de hissedar olabilir veya olmayabilir.
45. İŞGAL: Gayrı kanuni bir şekilde başkasına veya devlete ait bir gayrimenkulün sahibinden izin alınmadan kullanılmasıdır.
46. İSKAN: Bir yapının kullanıma hazır olduğu durumda ilgili belediye tarafından verilen yapı kullanma izin belgesidir.
47. İZALE-İ ŞUYU: Hissedarlar arasındaki ortaklığın resmi yoldan giderilmesi ve sona erdirilmesidir. İzale-i şüyu davaları o gayrimenkulün açık arttırma yoluyla satılması veya yeniden paylaştırılması yoluyla hissedarlardan bir veya birkaçının isteği üzerine yapılır.
48. KATLAR:
a. BODRUM KAT: Zemin katın altındaki kat veya katlardır. Numaralandırılması yukarıdan aşağıya doğru artırılarak yapılır.
b. ZEMİN KAT: İmar Planı ve Yönetmelikte öngörülen kat adedine göre alttaki kattır.
c. ASMA KAT: Binaların zemin katında düzenlenen ve ait olduğu bağımsız bölümü tamamlayan ve bu bölümden bağlantı sağlayan kattır.
ç. NORMAL KAT: Zemin ve bodrum katları dışında kalan kat veya katlardır.
d. SON KAT: Çatı altında bulunan normal katların en üstte olanıdır.
49. KAT ALANLARI KATSAYISI (KAKS:EMSAL): Yapının bütün katlardaki alanları toplamının parsel alanına oranıdır. Bir arsanın üzerinde zemin kat ve üstleri olmak üzere toplam kullanım alanı inşaat müsaadesini gösterir. Örneğin KAKS oranı 0.90 olan, 1000 metrekarelik bir arsa üzerinde zemin kat ve üzerleri dahil olmak üzere toplam 900 m2’lik kullanım alanı inşa edilebilir.
50. KAT İRTİFAKI: Kat mülkiyeti kurulmadan önce yapılması gereken bir işlemdir. Hissedarların taşınmaz üstündeki irtifak haklarını gösterir.
51. KAT KARŞILIĞI ANLAŞMASI: Toprak sahibi kişilerle Müteahhitlerin, çeşitli oran ve şartlarda resmi olarak anlaşarak bir binayı meydana getirmeleridir. Bu anlaşmaların çeşitleri her türlü olabilmesi ile birlikte, genellikle Müteahhit olan taraf toprak sahibinin arsasına inşaat yapar ve söz konusu inşaat üzerinden bir kısım bağımsız bölümleri kendisine alarak diğerlerini arsa sahibine bırakır.
52. KAT MALİKİ: Tamamlanmış bir yapı içinde, kanuni olarak bağımsız bölüm olmaya hak kazanmış bir taşınmaza sahip olan kişi.
53. KAT MÜLKİYETİ: Tamamlanmış bir yapı içinde, kanuni olarak bağımsız bölüm olmaya hak kazanmış bir taşınmazın mülkiyet haklarıdır.
54. KONKORDATO: Borçlu bir kişinin alacaklı bir kişiyle yapmış olduğu resmi anlaşmadır.
55. KOORDİNELİ ÇAP: Belirli bir parselin, koordinatlarına belirtilmiş bir şekilde çizilmiş krokisidir.
56. KURU MÜLKİYET: Diğer bir adıyla “Çıplak Mülkiyet” denir. Bir gayrimenkulün tapu sicilinde kayıtlı mal sahibi olunduğu halde o gayrimenkulü kullanma hakkının ( İntifa Hakkı ) bir başka kişiye ait olmasıdır. Bir gayrimenkulün kanuni değeri açısından Kuru mülkiyet payı 1/3tür. Kalan 2/3 ü ise İntifa Hakkına sahip olanındır.
57-LABORATUAR: İnşaat ve yapı malzemeleri ile ilgili ham madde ve mamul madde üzerinde ilgili standartlarına veya teknik şartnamelerine göre ölçüm, muayene, kalibrasyon yapabilen ve diğer özelliklerini tayin eden, Bakanlıktan izin almış tesisleri ifade eder.
58. MEVZİİ İMAR PLANI: Bir bölge için özel olarak hazırlanmış imar planıdır.
59. MİRASIN İNTİKALİ: Ölmüş bir kimsenin sahip olduğu menkul ve gayrimenkul cinsinden tüm varlıklarının veya borçlarının kanuni mirasçılarına geçmesidir.
60. MÜCAVİR ALAN: İmar kanunu yönünden, bir belediyenin denetim ve sorumluluğu altına verilmiş olan alanlardır
61. MÜSTAKİL TAPU: Üzerinde birden fazla hissedar olmayan, bir kişi veya kuruluşa ait tapu.
62. MÜŞTEMİLAT: Normalde bodrum katlarda bulunması gereken kömürlük, kalorifer dairesi, sığınak, trafo dairesi vb gibi unsurların zaruri haller doğrultusunda bina dışında inşa edilmiş haline denir. Bazen halk dilinde kulübelere de müştemilat denir.
63. MÜTEMMİM CÜZ: Bir gayrimenkulün bir anlamda dokunulmazlığı olan ve ondan ayrılmaz parçasına denir. Bu dokunulmazlık mahalli örflere göre belirlenir. Örneğin bina, tarihi bir ağaç, evin kapısı, bahçede bulunan bir çeşme vb.
64. MUVAKKAT YAPI: İlgili kuruluşlar tarafından geçici bir süre kullanılmak üzere yapımına müsaade görmüş, bu süre sonunda gerekirse yıkımı söz konusu olan geçici bir yapı.
65. NAZIM İMAR PLANI: Varsa bölge veya çevre düzeni planlarının ilke kararlarına uygun olarak halihazır haritalar üzerine, yine varsa kadastral durumu işlenmiş olarak çizilen ve arazi parçalarının; genel kullanış biçimlerini, başlıca bölge tiplerini, bölgelerin gelecekteki nüfus yoğunluklarını, gerektiğinde yapı yoğunluğunu, çeşitli yerleşme alanlarının gelişme yön ve büyüklükleri ile ilkelerini, ulaşım sistemlerini ve problemlerinin çözümü gibi hususları göstermek ve uygulama imar planlarının hazırlanmasına esas olmak üzere düzenlenen, detaylı bir raporla açıklanan ve raporuyla beraber bütün olan plandır.
66. NİRENGİ: Koordinat ve yükseklik kot sistemine dayalı olarak bir arazi üzerine oturtulmuş yer kontrol noktalarıdır.
67. NİZASIZ: İtilafsız olan.
68. NET İNŞAAT ALANI: Bağımsız bölüm içerisindeki duvarlar arasında kalan, proje üzerinde gösterilen kaba yapı boyutlarının her birisinden, (2 x 2.5 cm) sıva kalınlığı 5 ‘er cm. düşülerek bulunan temiz ölçülerle hesaplanan faydalı alandır.
69. ORTAK ALANLAR: Binaların giriş holleri, ışıklıklar, hava bacaları, saçaklar, tesisat galerileri, açık ve kapalı merdivenler, yangın merdivenleri, asansörler, kalorifer dairesi, kapıcı dairesi, kömürlük, sığınak ve otopark gibi ortak kullanıma açık alanlardır.
70. PAFTA: Bir bölgedeki parsellerin, yolların, yapıların vb. bir kısmını şekil ve ebatlarıyla birlikte gösteren harita bölümlerinin her biridir. Çok küçük olmayan bölge paftaları birbirine eklenirse o bölgenin büyük bir haritasını göstermiş olur.
71. PORTİKLER: Bitişik ön bahçesiz nizamda Belediyelerince belirlenecek yerlerde, yayalara daha geniş kaldırım sağlamak amacıyla, bina kütlesinden zemin kat yüksekliğinde ve ön cephe boyunca, bina taşıyıcı elemanları bırakılarak yapılan üç tarafı açık bina altı geçididir.
72. PROJE MÜELLİFİ: Mimarlık, mühendislik tasarım hizmetlerini iştigal konusu olarak seçmiş, yapının etüt ve projelerini hazırlayan gerçek ve tüzel kişidir.
73. REZİDANS: Ticaret, ticaret+hizmet, ticaret + konut, Merkezi İş Alanı ve konut alanlarında yapılan, en az konut şartlarını sağlayan; sekreterlik hizmeti, resepsiyon hizmeti, günlük temizlik servisi, kuru temizleme, çamaşırhane, alışveriş servisi gibi hizmetlerin yer aldığı, birden fazla bağımsız bölümden oluşan konut binalarıdır.
74. ROPERLİ KROKİ: Belirli bir parselin, yapılaşma had ve hudutlarını gösteren bir krokidir.
75. SAÇAK SEVİYESİ: Binaların son kat tavan döşemesi üst kotudur.
76. SATIŞ VAADİ: Bir kimsenin sahibi olduğu bir gayrimenkulü anlaşma şartlarının gerçekleşmesi halinde, anlaşmada belirtilen kişiye satacağına dair taahhütte bulunmasıdır.
77. ŞERH: Tapu kütüğüne geçecek bir şekilde, bir mal sahibinin gayrimenkulünün üzerindeki herhangi bir husustaki haklarının sınırlandırılmasıdır. Bu işlem, herhangi bir taraflarla anlaşarak mal sahibinin kendi rızasıyla yapılabileceği gibi bazı hallerde kendi rızası olmadan da oluşabilir.
78. ŞUFA HAKKI: Bir taşınmazın satılması halinde o gayrimenkulü aynı satış şartlarına göre öncelikli satın alma hakkıdır. Kanuni Şufa Hakkı: Bir gayrimenkulün satılması halinde o gayrimenkuldeki diğer hissedarların aynı satış şartlarında hissedar olmayanlara göre öncelikli satın alma hakkıdır. Mukaveleden Doğan Şufa Hakkı: Bir gayrimenkulde hissedar olunmamasına rağmen daha önceden yapılmış ve tapu siciline şerh düşülmüş bir mukaveleye göre öncelikli satın alma hakkıdır.
79. SÜKNA HAKKI: Bir gayrimenkulün bir bölümünü kullanma hakkıdır. Bu hakkın satılması veya mirasçılara devredilmesi söz konusu değildir.
80. TABAN ALANI KATSAYISI (TAKS) : Bir parsel üzerinde bulunan binanın veya binaların taban alanları toplamının imar parseli alanına oranıdır. Bir arsanın üzerine bina yapılabilecek oranını gösterir. Örneğin TAKS: 0.20 ibaresi, bir arsanın üzerine bina yapılabilecek alanın, o arsanın yüzde 20’si olduğunu gösterir.
81. TABİİ ZEMİN: Arsanın hafredilmemiş ve / veya doldurulmamış durumudur.
82. TESVİYE EDİLMİŞ ZEMİN: Kazı veya dolgu yapılmak suretiyle arsanın kazandığı son zemin durumudur.
83. TEHLİKELİ ALANLAR: Taşkın, heyelan ve kaya düşmesi gibi afet alanlarında bulunan, sıhhi ve jeolojik mahzurları olan veya bunlar gibi tehlikeli durumlar arz etmesi yüzünden imar planlarına veya ilgili idarelerce hazırlanmış veya onaylanmış raporlara göre yapı yapılması yasak edilen alanlar.
84. TEMLİK: Bir gayrimenkulü, satış, bağış, trampa ve buna benzer herhangi bir yolla birisine vermek, nakletmek.
85. TEREKE: Ölmüş bir kimsenin varislerine menkul, gayrimenkul, alacak ve borç cinsinden bıraktıklarının bütünüdür.
86. TERK: Bir arazi üzerinde imar planı uygulaması yapılırken, kamu yararına ayrılmış, yol, yeşil alan, okul vb. benzeri unsurların o arazi üzerine denk gelen kısımların ilgili belediyeye bedelli veya bedelsiz olarak verilmesidir. Söz konusu terkler yapılmadan o arazi arsa vasfını alamaz ve üzerine tescilli bir yapı inşa edilemez.
87. TERKİN: İpotek, şerh, haciz vs. gibi tapu siciline işlenmiş işlemlerin sona erdirilerek kaldırılmasıdır.
88. TEVHİD: Birleştirme ile eşanlamlıdır. İfraz işleminin tam tersidir. Yani birbirinden bağımsız durumda olan birden fazla parselin birleştirilerek tek bir parsel haline getirilmesidir. Bu işleme genellikle daha büyük inşaatlar yapılması ihtiyacı olduğu durumlarda başvurulur.
89. VASİ: Yaş olarak reşit olmayan veya herhangi bir sebepten ötürü ( Aşırı yaşlanma, bunama, akli dengesizlik, tutukluluk vs.) bazı kanuni işlemleri yerine getiremeyecek kişiler için veli olarak tayin edilmiş kişi.
90. VAZİYET PLANI: Bir arsa üzerindeki birden fazla yapı veya açık ve kapalı kullanım alanlarını kuşbakışı olarak gösteren krokidir. Vaziyet planlarında binalar haricinde iç yollar, otoparklar, spor alanları, sosyal tesisler, yüzme havuzu vs. özel kısımlarda gösterilir.
91. VEKALETNAME: Bir kişinin, normalde sadece kendisinin yapmaya yetkili olduğu resmi işlemlerin yapılmasında başka bir kişiye daha yetki verdiğini gösteren belgedir.
92. VERASET BEYANI: Kişi veya kuruluşların, miras yoluyla edindikleri bir gayrimenkulü, üzerlerine tescil edildikten sonra ilgili belediyeye bildirmesidir.
93. VERASET İLAMI: İlgili mahkeme tarafından verilmiş ve kanuni mirasçıların, ölmüş bir kişinin varisleri olduklarını ispatlayan belgelere denir.
94. YAPI İNŞAAT ALANI (Brüt İnşaat Alanı): Bodrum kat, asma kat, çatı arasındaki faydalı alan olarak kullanılan kapalı mekanlar ve ortak alanlar dahil yapının inşa edilen tüm katlarının toplam alanıdır. Bu alana; saçaklar, ışıklıklar, hava bacaları, iç bahçeler, ana binadan kopuk temel yapımı gerektirmeyen ve çıkma özelliği taşımayan teraslar dahil edilmezler.
95. YAPI YAKLAŞMA SINIRI: Planda ve Yönetmelikte belirtilmiş olan ve yapının komşu parsellere veya yollara en fazla yaklaşabileceği sınırdır.
96. YAPI DENETİMİ KURULUŞU: Bakanlıktan aldığı izin belgesi ile münhasıran yapı denetimi görevini yapan, ortaklarının tamamı mimar ve mühendislerden oluşan tüzel kişiyi ifade eder.
97. YIKIM BELGESİ: Mevcut parselde yıkılması gereken eski bina olması halinde İlgili Belediyesinden yıkım için alınacak izin belgesidir.
98. YOL VE ARSA KOTU TUTANAĞI (Plankote) : İlgili Belediyesi veya serbest çalışan Harita ve Kadastro Mühendisi tarafından düzenlenen mevcut arazinin köşe kotları ile imar yollarının siyah varsa kırmızı kotlarının gösterildiği belgedir.
